WAAR IS DE KRIS VAN PRINS DIPONEGORO?
Iedereen vindt dat de in oorlogstijd van de Joden gestolen kunst moet worden terugbezorgd bij de eigenaar of diens nazaten. Maar als het gaat om geroofde koloniale kunst, weet Nederland van de (Javaanse) prins geen kwaad. Onderzoeker Jos van Beurden vindt dat koloniale roofkunst ook terug moet naar de eigenaar.
Gebroken belofte
In EenVandaag gaf Van Beurden onlangs uitleg over o.a. de verdwenen kris van de Javaanse Prins Diponegoro, die hem in 1830 moest afstaan aan de kolonisator. Volgens de informatie die Van Beurden heeft, moet deze kris in het Rijksmuseum te Amsterdam liggen. Bij het Rijksmuseum 'weten ze echter van niks'. Dat een kris over mystieke 'stille krachten' beschikt, weten we. Maar zo'n ding wordt niet zomaar onzichtbaar, hoor.
Tussen 1949 en 1975 is er onderhandeld met Indonesië over teruggave van koloniale roofkunst. Indonesië kon een voorkeurslijst opgeven. In de jaren '70 heeft Nederland beloofd om de kris van Prins Diponegoro op te zoeken, maar dat heeft Nederland niet gedaan. De zoveelste gebroken belofte.
Het gaat niet alleen om de onrechtmatig verkregen kris van Diponegoro. De hoeveelheid geroofde koloniale kunstschatten is enorm. Het gaat om minimaal honderdduizenden waardevolle kunstvoorwerpen. Zo zijn er ongeveer negentig hoofden van buddha's van de Borobudur afgebroken en o.a. in internationale musea beland, waarvan twee hoofden in Nederland terechtkwamen.
De geroofde schatten van Lombok
De Lombok-expeditie van 1894 was een militair conflict tussen Nederlands-Indië en het semi-zelfstandige vorstendom Lombok. Nederland 'won' en roofde van de radja van Lombok, zijn overleden familieleden en vermoorde volgelingen 230 kilo goudgeld, 7199 kilo zilveren munten en duizenden andere kostbaarheden. Deze buit staat bekend als de Lombokschat.
Ewald Vanvugt, auteur van o.a. 'Roofstaat', bracht deze geroofde schat aan het licht en sprak erover in dit bijzondere interview met actualiteitenprogramma Nova in 1994, 100 jaar na dato. Klik hier om de video te bekijken op YouTube.
De kris die Mark Rutte 'teruggaf' aan Indonesië
Zowel in EenVandaag als in het VPRO-interview spreekt Jos van Beurden over de kris die Rutte symbolisch teruggaf aan Indonesië in november 2016. De Kritische Katjang schreef er destijds ook over. Het teruggeven van de kris was een goedmakertje, niet uit eergevoel, maar uit handelsbelang.
De kris is een Buginese kris (Zuid-Sulawesi/Celebes) en komt uit de collectie van het in 2013 gesloten Museum Nusantara in Delft. De overhandiging van de Buginese kris was de voorbode van de overdracht van 1.465 objecten uit de voormalige museumcollectie. De overdracht zal in 2017 plaatsvinden. Nooit eerder is de repatriëring van erfgoed op deze schaal uitgevoerd, volgens de Digitale Kunstkrant (2016). Het aantal is natuurlijk een lachertje, vergeleken bij de ontelbare geroofde kunstobjecten.
Als Rutte echt lef had gehad, dan zou hij de gouden Buginese kris terug hebben gebracht naar Zuid-Sulawesi, waar hij thuishoort. Niet in Jakarta. Het voorwerp dat wél op Javaanse bodem thuishoort, is de kris van Prins Diponegoro. Het Rijksmuseum mag, wat ons betreft, alvast gaan zoeken.
© De Kritische Katjang
Verdieping
Over Prins Diponegoro:
